Hidrosefali Nedir ?
Hidrosefali, aynı zamanda isminin de açıklaması olan, başta biriken su demektir. Buradaki su, omurilikte her gün düzenli bir şekilde üretilen beyin-omurilik sıvısıdır. Burada her gün üretilen bu sıvı, beyine taşınır. Beyindeki işlevi beynin gelişimini sağlamak, dışarıdan alınan darbelere karşı korumayı sağlamak ve beynin beslenmesini sağlamaktır. Fakat bazı durumlarda bu sıvı aşırı olarak beyinde birikim yapabilmektedir. Beyinde biriken bu sıvı beyine aşırı derecede zarar vermektedir. Bu durum da hidrosefali hastalığı olarak adlandırılmaktadır.
Hidrosefali genellikle doğmamış çocuklarda, bebekler ya da çocuklarda görülmektedir. Yetişkinlerde veya yaşlılarda görülmesine karşın bu oran çok düşüktür. Çocuklarda ve bebeklerde bu hastalığın teşhisi bir hayli zordur. Bir çok belirtisi olmasına rağmen, hastalığın göstermiş olduğu belirtiler, başka hastalıklarla karıştırılmaya çok müsait olduğundan kolay bir şekilde teşhis edilemezler. Hidrosefalide en çok bilinen ve belirgin olan belirti, kafatasının büyümesidir. Ancak bu sayede kolay bir şekilde teşhisi mümkündür.
Beyin-omurilik sıvısı adı verilen suya benzeyen madde, omurilik tarafından her gün üretilip, geri emilmektedir. Emilmediği zamanlarda beyinde biriken bu sıvı, mekanik olarak beyin içerisinde basıncın yükselmesine neden olmaktadır. Bu durum da hassas organlarımızdan biri olan beyne büyük zarar vermektedir. Bu durum tıp dilinde hidrosefali olarak adlandırılmaktadır.
Hidrosefali Belirtileri
Hidrosefali genellikle çocuklarda ya da bebeklerde görülmesine karşın, çok sık olmasa da yetişkinlerde de görülmektedir. Bu durum belirtilerin yaş aralıklarına göre değişkenlik göstermesine neden olmaktadır. Hidrosefali’nin belirtileri, diğer hastalıklarla karıştırılmaya çok yatkın belirtilerdir. Fakat en sık olarak rastlanan bir belirtisi olan kafatasının büyümesi sayesinde kolayca teşhis edilebilmektedir. Aksi halde uzman doktorlar tarafından bile teşhisi bir hayli zor hastalık olarak kabul edilmektedir.
Hidrosefalinin yeni doğan bebeklerde görülen belirtileri aşağıda yer almaktadır. Bu yeni doğan bebekler, 0 ila 2 ay aralığındaki bebekler olup, bu zaman diliminden sonraki bebeklerde görülen hidrosefali belirtileri değişim gösterebilmektedir.
- Sürekli ağlama ve öksürük nöbetleri yaşanması
- Kafa derisinin incelmesi ve kafada yer alan damarların belirginleşmesi
- Kafatasının büyümesi ve normal boyutlarından bariz bir şekilde daha fazla olması
- Gözlerin bayık ve aşağıya doğru kaymış olması
- Sürekli olarak meydana gelen huzursuzluk ve kusma
Belirtiler değişiklik gösterdiğinden ötürü 2 aylık süreçten sonra, çocuklarda ortaya çıkan belirtiler aşağıda verilmiştir.
- Kafatasının aşırı olarak büyümesi
- Kusma
- Şiddetli mide bulantısı
- Ateş
- Görme bozukluğu
- Solunumda güçlükler
- Uyanmada ya da uyank kalmada güçlük
Aşağıdaki hidrosefali belirtileri de gençler ve yetişkinler içindir.
- İletişim kurma sorunu
- Konuşma bozukluğu
- Bilinç kaybı ve yürümede zorluk
- Kafatasında büyüme
- Şiddetli baş ağrısı
Hidrosefali’nin Nedenleri
Hidrosefalinin ortaya çıkmasında etken olan sebepler, ortaya çıktığı her yaş grubunda farklıdır. Hidrosefalinin en sık rastlanan grubu olan 0-2 ay grubundaki çocuklarda ve 2 aydan büyük çocuklarda hidrosefalinin başlıca nedenleri; anne karnındaki beyin travmaları, beyin enfeksiyonları, beyin tümörleri ve aniden ortaya çıkan beyin kanamalarıdır. Bu durumların haricinde de aniden ortaya çıkan hidrosefali görülen vakalar mevcuttur.
Yetişkinlerde ortaya çıkan hidrosefalinin başlıca nedenleri ise; beyin kanaması, şiddetli kafa travması sonucu beynin hasar alması ve yaşlılığa bağlı olarak beyin-omurilik sıvısının emiliminin azalmasıdır. Bu durumlar hidrosefalinin en yaygın olarak görülen nedenleridir.
Anne Karnında Hidrosefali Nasıl Anlaşılır ?
Anne karnında hidrosefaliyi tespit etmek, normal ultrason kontrollerinde ortaya çıkması mümkün olmayan bir durumdur. Bu yüzden anne karnındaki bebekte hidrosefali teşhisi için, bebeğin beyin gelişimini test etmek için bir çok parametreyi barındıran testler yapılır. Bu testlere ek olarak, tam anlamıyla teşhisi sonuçlandırabilmek için tıbbi görüntüleme tekniklerinden biri olan MR vasıtası ile bebeğin beyni görüntülenir. Bu yöntemlerle anne karnında oluşan hidrosefali tespit edilebilmektedir.
Hidrosefali Tedavisi Mümkün Mü ?
Hidrosefali’nin bilinen ilaçlarla tedavisi mümkün değildir. Hidrosefali, beyin ve sinir cerrahisi uzman doktorları tarafından yapılacak bir takım ameliyatlar vasıtasıyla tedavi edilebilmektedir.
Hidrosefali Tedavisi
Hidrosefali, erken tedavi edilirse herhangi bir etkisi olmayan bir hastalıktır. Fakat her hastalıkta olduğu gibi, hidrosefalide de geç tedaviye başlanması bir takım kalıcı rahatsızlıkların yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bu durumların başında, zeka gelişiminin engellenmesi veya beynin bazı bölgelerinin zarar görmesinin sonucu bir takım fonksiyon bozuklukları gelmektedir.
Hidrosefalinin cerrahi yöntem olarak tedavisi mevcuttur. Bu cerrahi yöntem genellikle 2 çeşittir. 1. yöntem, omurilik sıvısının emilmesini engelleyen beyin kıvrımlarında meydana gelen tümör ya da kistin alınmasıdır. Bu sayede kişinin beyin-omurilik sıvısı rahatlıkla emilecek olduğundan ötürü, hastalık büyük oranda tedavi edilebilmektedir.
- yöntem ise, beyinde birikmekte olan beyin-omurilik sıvısının bir pompa ya da aparat sayesinden beyinden dışarı alınarak, vücudun içerisinde müsait olan yere gönderilmesidir. Bu küçük aparata “şant” ismi verilir. Şantın çalışma prensibi bir emme-basma tulumbayı andırmaktadır. Cerrahi yöntem vasıtasıyla derinin altına yerleştirilen bu şant, beynin içerisinde meydana gelen sıvıyı vücudun boşluğuna pompalar. Bu durum sonucunda hidrosefali hastalarının ciddi bir kısmı, hastalığın tüm etkilerinden sıyrılarak normal yaşantısına devam etmektedir. Hidrosefali hastaları, şant takıldıktan sonraki yaşamlarına diğer insanlarda gibi çok rahat devam edebilmektedirler. Fakat şant’ın dışarıdan herhangi bir müdahale ile bozulması ya da işlevinin bozulması gibi durumlarda derhal doktora başvurmaları gerekmektedir.
