Değerli okurlarımız son günlerde sıklıkla rastlanan rahatsızlıklardan birini ele alacağız. Son günlerin sürekli karşımıza çıkan hastalığı ise dış gebeliktir. Dış gebelik hastalığının tıp literatüründeki adı ise “ektopik gebelik“ dir. Bir kadının yaşamış olduğu normal gebelik sırasında ilk olarak yumurta fallop tüpünde sperm hücresi sayesinde döllendikten sonra buradan rahme doğru ilerler ve rahime ulaştıktan sonra buraya yerleşerek gelişimini sürdürmektedir.
Dış gebelik nedir?
Dış gebelik ise şöyle oluşmaktadır. Dış gebelikle sperm hücresi ile döllenmeye uğrayan yumurta rahme doğru ilerlemekte bazı sıkıntılar yaşar. Çünkü fallop tüpündeki tıkanıklık,mekanik darlıklar ve kanal içindeki herhangi gibi sebeplerden ötürü rahme ilerleyişi engellenir ve ulaşamaz. Genellikle rahme ulaşamayan yumurtalar fallop tüpü içerisinde bir yere tutunmaktadır. Hatta bu durumdan dolayı da dış gebelik hastalığına ‘tubal gebelik’ adı da verilebilmektedir.
Dış gebelikler vücut içerisinde nerede olabilmektedir?
Dış gebelikler vücudun farklı noktalarında oluşabilmektedir. Dış gebeliklerin genellikle oluştuğu noktaların başında ilk olarak yukarıda da bahsettiğimiz üzere fallop tüpleri ve fallop kanallarıdır. Ancak farklı bölgelerde de dış gebeliğin oluşma ihtimali bulunmaktadır. Bu bölgeler ise şöyledir ; yumurtalıkta,karın içerisinde veya rahim ağzında dış gebelik oluşabilmektedir. Ayrıca rahim içerisinde normal bir gebelikle beraber dış gebeliğin ortaya çıkma ihtimalleri bulunmaktadır. Ancak bu ihtimal oldukça düşük bir ihtimaldir. Tıp dilinde normal bir gebelikle beraber dış gebelik yaşanmasına ‘heterotopik gebelik’ adı verilmektedir.
Dış gebelik belirtileri nelerdir?
Dış gebelik hastalığı normal gebeliğin belirtileri ile aynı şekilde seyretmektedir. Dış gebeliğin belirtileri ise şöyledir;
- Mide bulantıları ve kusma
- Hamilelik testinin pozitif(+) bir sembol çıkması
- Göğüs bölgesinde ağrı,büyüme,şişme ve daha hassas bir yapıda olma
- Karnın alt bölgelerinde hissedilen ağrılar
- Vajinal bölgede adet kanamasına benzer kanamalar ve lekelenmeler
- Kasık bölgesinde hissedilen tek taraflı ağrılar
- Omuz bölgesinde hissedilen ağrılar
- Baş dönmesi ve halsizlik
- Nedeni bilinmeyen bir şekilde geciken veya olmayan adetler
Dış gebelik belirtileri bunlar olmakla birlikte bazı durumlarda dış gebelik belirtileri hissedilemez. Yani bu belirtiler sizde olmadan da dış gebelik hastası olabilirsiniz. Bu belirtiler dış gebelik hastalığının teşhisini koymak için yeterli olmasa da bir hastahanede kontrol yaptırmanızda fayda bulunmaktadır. Çünkü her hastalıkta olduğu gibi dış gebelik hastalığında da erken teşhisin önemli bir yeri bulunmaktadır. Erken teşhisin konulmadığı ve hatta dış gebelik hastası olduğu bilmeden birçok kadın olumsuz sonuçlarla karşılaşmaktadır. Erken teşhis konulmadığı takdirde tüplere yerleşen yumurta ve gebelik büyümeye başlayacaktır. Daha sonraki süreçte belirli bir büyümeye ulaştıktan sonra burada tüplere sığmaması ve germesinden ötürü bu bölgede yırtılmaya ve çatlamaya sonrasında ise kanamaya neden olur. Kanama durumuna gelmeden önce dış gebelik hastasının sancı ve ağrıları giderek artacaktır. Bu ağrı ve sancılardan dolayı kendinden geçme ve bayılma gibi durumlar meydana gelebilir. Oluşan bu durum fark edilemez ise iç kanama yaşanarak anne adayının ölümü ile sonuçlanabilir. Bu nedenle dış gebelik hamileliğin ilk üç ay içinde gerçekleşen anne ölümlerinin rastlanan en sık sebebidir.
Dış gebelik hastalığında kimler risk altındadır?
Dış gebelik konusunda her kadının risk oranları farklılık göstermektedir. Ancak doğum yapabilme yaşına ulaşmış,cinsel açıdan aktif olan her kadında dış gebelik rahatsızlığının görülme ihtimali bulunmaktadır. Dış gebelik hastası olma ihtimali arttıran bazı durumlar bulunmaktadır. Bu durum ie şöyledir; geçmiş dönemde kadın hastalıklarından olan klamdiya ve trakomatis gibi bulaşıcı hastalıklarından birini yaşadıysanız dış gebe olma ihtimaliniz daha yüksektir. Bununla birlikte daha önceki süreçte karın bölgesinde gerçekleşen bir ameliyat geçirdiyseniz dış gebelik yaşama ihtimaliniz daha yüksektir. Son olarak ise spiral takılmaları ve doğum kontrol hapları da bir nebzede olsa dış gebelik olma ihtimalini yükseltmektedir.
Dış gebelik hastalığının nedenleri nelerdir?
Dış gebelik hastalığına neden olan ilk seçenek fallop tüplerinde iltihap oluşması(salpenjitis),zarar görmesi veya şeklinin dar olmasıdır. Bunun yanısıra tüp çevresinde meydana gelen yapışıklıklar dış gebeliğe neden olabilmektedir. Bu yapışıklıklar ise karın bölgesinde apandisit,yumurtalık kisti gibi ameliyatlar sonrasında oluşmaktadır. Fallop tüpündeki tıkanıklıklarda dış gebeliğe sebebiyet verebilir. Kısırlık rahatsızlığına en çok etki eden durum fallop tüplerinin hasarlı olmasıdır. Kısırlık tedavisi görür iken hamile kalırsanız , bu gebeliğin dış gebelik olma ihtimali bulunmaktadır. Kısırlık tedavisi yumurta sayısını arttırdığından ötürü dış gebeliğin gerçekleşme ihtimali de yükselir. Dış gebelik yaşama ihtimalinizi yükselten nedenlerden birisi de sigaradır.
Sigara içme adedi , zamanına ve içine çekme miktarına bağlı olarak dış gebelik yaşama ihtimaliniz artmaktadır. Çünkü sigara tüplerin yapısına zarar vererek tüplerin bozulmasına neden olur. Sigara sayesinde iki kat fazla dış gebelik yaşama ihtimaliniz bulunmaktadır. Bununla birlikte fallop tüplerinin doğuştan hasarlı olma durumuda vardır. Fallop tüpü doğuştan hasarlı ise dış gebelik yaşayabilirsiniz. Ayrıca 35 yaş ve üstü kadınların hamile kalma durumlarında,dış gebelik riskleri artmaktadır. Çünkü yaş ilerledikçe fallop tüplerinin görevini yerine getirmesi konusunda risk bulunmaktadır. Progestron hormonu,progestoronlu spiral ve cilt altı implantları dış gebelik riskini arttırır. Dış gebeliğe neden olan durumlardan birisi de doğru gerçekleşmeyen kürtaj ameliyatlarıdır. Kürtaj sonrasi bir enfeksiyon oluşmuşsa veyahutta ameliyat esnasında bir terslik varsa dış gebelik ihtimali artmaktadır.
Dış gebelik hastalığının tekrarlama riski bulunmaktadır. Bir kere dış gebelik yaşayan kadın tekrar dış gebe hastası olabilir. Ancak bu durumun gerçekleşme ihtimali oldukça düşüktür.
Dış gebelik rahatsızlığında birtakım tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Hangi tedavi yönteminin uygulanacağı ise hastalığın kişi üzerindeki durumuna göre belirlenmektedir. Hastalığın ilerleme düzeyine göre bir tedavi uygulanmaktıdır. Hastalık sırasında kişinin fallop tüplerinde bir hasar oluşmamışsa ve kanama meydana gelmemişse ameliyate gerek duyulmadan ilaç tedavisi uygulanmaktadır.
Son zamanlarda uygulanan bu ilaç tedavisi ile hastalık kanama olmadan sonlanmaktadır. Ancak yine de hasta kişi üzerinde kanamalar meydana gelebilme ihtimaline karşı bir kontrol ve takip söz konusu olmalıdır. Eğer hastalık kişi üzerinde ilerlemiş fallop tüpleri hasar görmüşse ve kanama meydana geldiyse bu acil bir durumdur. Böyle bir durumda kişi kan kaybettiğinden ilk olarak bir miktar kan verildikten sonra ameliyata alınmaktadır.
Bu ameliyatla kanamalar durdurulur ve hastalığa neden tüp tamamen alınabildiği gibi gebelik materyali tüpten alınarak da ameliyat sonlandıralabilir. Dış gebelik hastalığında erken teşhis sayesinde gayet olumlu sonuçlar alınmaktadır. Erken teşhis sayesinde ilaç tedavisi ile kolaylıkla bu hastalığı yenebilirsiniz. Bu nedenle kendinizde belirtilere rastladığınız zaman ilk olarak bir hastahanede kontrol yaptırmalısınız.
Dış gebelik hastalığının teşhisini koymak için hastahanelere gidebilirsiniz. Hastahanelerde dış gebelik teşhisi için bazı testler bulunmaktadır. Bu testler arasında en yaygın olanı Beta-HCG testidir. Bu test serumda bakılan bir gebelik testidir. Bu testten önce ilk olarak gebelik testi yapılmaktadır. Dış gebelik için uygulanan yöntemlerden birisi de ultrasondur.
