Böbreklerin bir anda kandan atık maddeleri ve üre süzememesi durumunda gerçekleşen duruma akut böbrek yetmezliği adı verilir. Böbreklerin gerçekleştirmesi gereken filtre görevi işlevini kaybettiği zaman atık maddelerin süzülememesi ile atık maddeler artış gösterir ve kandaki kimyasal dengesi bozulur. Akut böbrek yetmezliği birkaç gün içinde oluşabileceği gibi birkaç saat içinde bile gelişebilir. Yoğun bakımdaki hastalarda, özellikle durumu kritik olan hastalarda çoğunlukla görülmektedir.

Akut böbrek yetmezliği nedir? (genel giriş)
Böbreklerin kanda bulunan atık maddeleri süzme fonksiyonunu bir anda yitirmesi sonucu oluşan probleme akut böbrek yetmezliği adı verilmektedir. Böbrekler vücutta bulunan atık maddeleri dışarı atarak vücudu temizlemek ve vücuttaki dengeyi sağlamakla görevli organlardır. Böbreklerin bu görevlerini yerine getirememesi sonucu atık maddeler kanda birikir ve böbrekler gerekli hormonları salgılayamaz. Bu durumda sinir sistemi ve kalp de dahil olmak üzere vücudu hayati biçimde etkiler. Akut böbrek yetmezliği ciddiye alınması gereken bir hastalıktır ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Uygulanacak tedaviden sonra böbrekler olağan şekilde çalışmaya başlayabilir.

Akut böbrek yetmezliği belirtileri
Akut böbrek yetmezliğinde, idrarda azalma olması ( idrar çıkışının devam etmesine rağmen ), uyuşukluk hissi, nefes darlığı problemi, yorgunluk, mide bulantısı, ayaklarda, bacaklarda ve ayak bileklerinde şişme, sıvı birikmesi, göğüs ağrısı, koma ya da nöbet geçirilmesi gibi belirtiler görülmektedir. Bazı durumlarda ise bu belirtilerin hiç biri görülemeyebilir. Akut böbrek yetmezliği sessizce gelişir. Bazı durumlarda başka nedenlerden yapılan bir test sonucu ortaya çıkabilir.

Akut böbrek yetmezliği tanı kriterleri
Eğer akut böbrek yetmezliğinin belirtileri görülüyor ise uzman doktorlar tarafından tanı konulması adına bazı testlerin uygulanması istenebilir. Bunlardan biri idrar çıkışı ölçümleridir. Bir gün içinde üretilen idrar miktarından böbrek yetmezliği nedeni belirlenebilmektedir ya da belirlenmesine yardımcı olabilmektedir. Bir diğeri idrar testleridir. İdrar testleri yolu ile alınan idrar örnekleri ile böbrek yetmezliğine neden olan durumlar belirlenebilir. Kan testleri de tanı koymada yardımcı olan testlerden biridir. Alınacak kan örneği ile üre ve kreatin miktarındaki artış fark edilebilir ve böbrek yetmezliği tanısı konulabilir. Görüntüleme testleri diye adlandırılan ultrason ve bilgisayarlı tomografi gibi yöntemlerle de tanı konulabilmektedir. Bir diğeri ise test yapılması için böbrekten doku örneği alınmasıdır. Bu doku örneği alma durumuna biyopsi denir.

Akut böbrek yetmezliği beslenme
Tedavinin yanında düzgün ve sağlıklı beslenme akut böbrek yetmezliğine karşı savaşmak için çok önemlidir. Enteral beslenme uygulanır. İştahsızlık sorunu sebebiyle nazogastrik tüp ile beslenme yapılır. Katabolizmanın önüne geçilmesi için dengeli ve düzgün beslenme çok önemlidir. Bunun dışında böbrek iyileşmesi de hızlanacaktır. Küçük çocuklarda günlük kalori ihtiyacı 120kcal/kg’dır. Daha büyük çocuklarda ise 50kcal/kg olarak belirlenmektedir. Oral olarak beslenmeye ise hastaların beslenme durumu iyi olduğu zaman başlanabilir. Sodyum, potasyum ve fosfordan kaçınılarak oral beslenme yapılmalıdır.

Akut böbrek yetmezliği hemşirelik bakımı
Akut böbrek yetmezliğinde yardım alırken, beslenmede de yardım alınmalıdır. Uzman doktorların verdiği özel diyete uyulmalıdır. Bu diyette, potasyum miktarı az olan besinler tercih edilmeli ve bu şekilde beslenilmelidir. Muz, patates, portakal, domates ya da ıspanak gibi potasyum açısından zengin besinlerin tüketilmesinden kaçınılması gerekir. Elma, lahana, yeşil fasulye, çilek ve üzüm gibi düşük potasyum miktarına sahip besinler tercih edilmelidir. Bunun dışında tuzlu besinlerin de tüketilmesi sakıncalıdır. Fastfood, dondurulmuş gıdalar ya da hazır çorbalar gibi yiyeceklerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır. Vücuda alınan sodyum miktarı azaltılmalıdır. Bir diğer önlem ise fosforlu besinlerden kaçınmaktır. Süt, peynir, kuru fasulye, fındık ve fıstık ezmesi gibi besinlerden uzak durulması gerekir. Akut böbrek yetmezliği hastalığı geçtiği taktirde özel diyetle beslenmek gerekmemektedir. Fakat yine de dikkat edilmelidir.

Akut böbrek yetmezliği ne kadar sürede iyileşir?
Akut böbrek yetmezliğinin iyileşme süreci vücut direncine ve tedavi sürecine bağlı olmak üzere bireyden bireye değişiklik gösterebilmektedir.

Akut böbrek yetmezliği tedavisi
Öncelikle akut böbrek yetmezliği başka bir hastalığa bağlı olarak oluşmuş ise bu hastalığın ortadan kaldırılması yani önce bu hastalığın tedavi edilmesi gerekmektedir. Bunun dışında akut böbrek yetmezliği eğer ki aşırı sıvı kaybı ya da kan kaybı sonucu ortaya çıkmış ise uzmanlar tarafından damar yolu ile kan ve sıvı takviyesi yapılmalıdır. Hastalıkta bacaklarda ve ayaklarda oluşacak ya da oluşan ödemleri engellemek amacı ile sıvı tüketimine dikkat edilmelidir. Kandaki kalsiyum ve potasyum değerlerini dengelemek adına ilaçlar kullanılabilir.

Diyaliz makinesi de tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Diyaliz ile sodyum, potasyum ve sıvı dengesi vücutta dengelenir ve atık maddeler vücuttan atılır. Bunun yanında akut böbrek tedavisi tek başına yeterli olmayacaktır. Bireylerin kendi hayatlarında değişiklik yapmaları gerekmektedir. Bunlardan biri düşük potasyumlu besinler tüketmek ve potasyum içeren besinlerden uzak durmaktır. Bir diğeri ise tuz tüketiminden kaçınmaktır. Vücuda alınan tuz vücutta ödeme neden olacağından böbrekler açısından zararlı olacaktır.