Pnömotoraks Nedir ?
Tıp dilinde pnömotoraks adı verilen, halk arasında ise göğüs çökmesi olarak bilinen durum, ani gelişen tıbbi bir vakadır. Göğüs boşluğuna hava dolması sonucu şişer ve bu da akciğerlerde baskı yaratarak akciğerin solmasına ya da sönmesine neden olur. Bu durum sonucunda genellikle akciğerin bir kısmı söner, sönmeyen kısmı ise işlevini devam ettirir. Bu duruma yol açan bir çok dış etmen mevcuttur. Bunların başında göğüs kısmına alınan ani darbeler yer alır. Pnömotorak, kişide travmaya bağlı olarak görülebildiği gibi, bazı hastalıkların komplikasyonu olarak da görülebilmektedir.

Pnömotoraks genellikle bir takım hastalıklardan müzdarip kişilerde daha sık meydana gelmektedir. Bu hastalıkların başında akciğere ya da solunuma bağlı olan hastalıklar gelmektedir. Astım, Koah veya amfizem gibi solunuma bağlı hastalıklardan müzdarip olan kişilerde ani olarak gelişebilir. Görüldüğü anda tedavi altına alınması elzemdir. Çok sık karşılaşılan belirtilerinin başında, çok hızlı soluk alıp vermek, terlemek, nefes darlığı ve göğüs ağrısı yer alır. Bu gibi durumlarla karşılaşan kişilerin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması tavsiye edilmektedir.

Pnömotoraks Belirtileri
Akciğerlerin göğüs duvarında yer alan kısmında bulunan zar, tamamen su ile doludur. Bu zarın sulu yapısı, akciğerlerin içiinde oksijenin daha rahat dolaşmasını sağlamaktadır. Eğer bu zar yapısının içine herhangi bir nedenden ötürü hava karışırsa, bunun sonucu olarak akciğer büzülür ve yavaş yavaş sönmeye başlar. Bunun sonucunda da pnömotoraks oluşur.

Ani olarak gelişen ve kronik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan türleri mevcuttur. Iki durumda da belirtiler ortak olup, acil müdahale gerektirmektedir. Pnömotoraks’ın bir kere ortaya çıktığı hasta, klinik açıdan ikinci vakaya da gebedir. Bu yüzden gözlem altında tutulması ve hastanın da kendisini gözlemlemesi gerekmektedir. Çünkü pnömotoraks ikinci defa ortaya çıktığı takdirde büyük ihtimalle tek tedavisi cerrahi olabilmektedir.

Klinik açıdan tespit edilen belirtileri aşağıda yer almaktadır. Kişide bu belirtilerden bir veya bir kaçı aynı anda oluştuğu takdirde en yakın sağlık kuruluşuna başvurması tavsiye edilmektedir.

• Ani başlayan ve batar hissi oluşturan göğüs ağrısı gözlemlenmesi. Pnömotoraks’taki göğüs ağrıları ani olarak gelişirler ve nefes alıp vermede büyük acı verirler. Bu yüzden pnömotoraks’ın en büyük karakteristik belirtisi, ani gelişen göğüs ağrılarıdır.
• Nefes darlığı. Bu durumdaki hastaların tanısı genellikle normal nefes alıp verilmesine karşın sanki hiç nefes almamışlar gibi hissetmeleridir. Özellikle astımdan müzdarip hastalarda oluşan pnömotoraks’da nefes darlığı bazen başlı başına bir belirti olabilmektedir.
• Aşırı derecede terleme. Nefes darlığı sonucu vücut yeterli oksijeni alamaz ve bunun sonucunda ise terleme ortaya çıkar.
• Kalp atışlarında ve nabızda artış gözlemlenmesi.

Gibi belirtiler, pnömotoraks’ın karakteristik belirtileridir.

Pnömotoraks Nedenleri
Kendiliğinden oluşan pnömotoraks’da görülen nedenler genellikle çok değişkendir. Bazı klinik vakalarda, esrar kullanımının ya da yüksek sesli müzik dinlemenin de pnömotoraks’a sebep olduğu görülmüştür. Fakat bu durumlar kolay telafi edilir ve geçicidirler. Çünkü akciğer zarında meydana gelen hava kabarcığı kendiliğinde de olsa ortadan kaybolabilmektedir.

Bir diğer pnömotoraks nedenlerinin başında da kronik akciğer hastalıkları gelir. Bu hastalıklar, amfizem, akciğer kanseri, tüberküloz, zatürre veya astımdır. Bu hastalıkların akciğerler üzerindeki uzun süren etkilerinden sonra, pnömotoraks oluşumu gözlenebilmektedir. Bu uzun süren etkilerden sonra bir takım doku yırtılmaları, akciğer zarının üzerinde büyük oranda hava kabarcığı oluşmasına neden olur. Bu durum bazen hayati durumlara da sebep olabilmektedir.

Aniden oluşan travmaların ya da darbelerin sonucunda gözlemlenen pnömotoraks da kritik sonuçlara neden olmaktadır. Bu ani travmaların başında, silahla yaralanma, göğüs kafesine alınan darbeler (trafik kazası, bıçaklanma vs.) veya iğne batması gibi durumlar gelmektedir. Bu tarz tıbbi durumların da bazı riskleri mevcut olup, acil olarak tedavi gerektirmektedir.

Pnömotoraks Yasakları
Bilinen bazı pnömotoraks yasakları mevcuttur. Bu yasakların temel sebebi, pnömotoraks’ın bir daha nüks etmemesi içindir. Bunların başında otobüs ve uçak yolculuklarının yasaklanması gelmektedir. Özellikle uçak yolculuğu esnasında akciğerler aşırı derecede basınca maruz kalırlar. Bu durum pnömotoraks’ın bir kez daha tetiklenmesine neden olabileceğinden yasaklanmıştır.

Pnömotoraks Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pnömotoraks geçiren hasta, düzelip eski formuna kavuşana kadar bir takım aktivitelerden ve davranışlardan kaçınılmalıdır. Bunların en başında akciğerlerde ve solunum sisteminde meydana gelebilecek her türlü baskı ve basınçtan kaçınmak gelir. Uçağa binmek, tüplü-tüpsüz dalış yapmak, sigara içmek, koşu yapmak gibi nefesle veya doğrudan akciğerlerle ilintili olan aktiviteler yasaklanmıştır. Bunların yerine düzenli ve akciğerleri yormayan, nabzı çok yükseltmeyen egzersizler önerilmektedir. Tüm bunların yanında kişi sigara kullanıyor ise, sonsuza kadar sigarayla vedalaşmalıdır.

Pnömotoraks Sonrası Sigara Kullanılır Mı ?
Pnömotoraks akciğerlerde meydana gelen hava kabarcığının, akciğer zarına nüfus etmesiyle oluşur. Sigara içmek de bu durumu tetiklemektedir. Özellikle bir kere pnömotoraks yaşamış hastalarda, pnömotoraks’ın ikinci kere nüks etme durumu çok yaygın olduğundan ötürü sigaranın bırakılması ve bir daha asla içilmemesi gerekmektedir.

Pnömotoraks Tedavisi
Pnömotoraks’ın tedavi çeşitleri, pnömotoraks’ın durumu ve seviyesi ile doğrudan ilintilidir. Örneğin, akciğerlerdeki sönme oranı yüzde 20’nin altında ise hasta büyük ihtimalle gözlem altında tutularak tedavi edilir. Gözlem altındaki hasta bir takım ağrı kesici ve antibiyotikler alarak eski haline dönebilmektedir.

Akciğerlerdeki sönme oranı yüzde 20’den fazla ise, göğüse kateter takılması veya göğüs tüpü takılması söz konusudur. Bu sayede hastanın akciğerlerinin sönen kısmı tekrar eski haline döndürülmektedir.

Eğer pnömotoraks ciddi seviyede veya nüks etmiş bir durumda ise, cerrahi yöntem de söz konusu olabilmektedir.